1475 sayılı eski Ä°ÅŸ Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca, iÅŸçilerin kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen azami emeklilik ikramiyesini geçemiyor. Buna kıdem tazminatı tavanı deniliyor. En yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenmekte olan emeklilik ikramiyesi ise memur maaÅŸ katsayısı ile belirleniyor. Buna baÄŸlı olarak kıdem tazminatı tavanı, her yıl ocak ve temmuz aylarında artıyor.
Bu yılın ocak-haziran döneminde kıdem tazminatı tavanı 6 bin 730 lira olarak uygulandı. 1 Temmuz 2020 tarihinden geçerli olmak üzere bu yılın temmuz-aralık döneminde uygulanacak kıdem tazminatı tavanı ise 7 bin 117 TL’ye çıktı. Aynı iÅŸverene baÄŸlı iÅŸ yerlerinde 10 yıl çalışan bir kiÅŸinin alabileceÄŸi maksimum kıdem tazminatı tutarı 67 bin 300 liradan 71 bin 170 liraya yükseldi.
Kıdem tazminatının tavanı, en yüksek devlet memuruna ödenen emekli ikramiyesine endekslenirken, en düÅŸük kıdem tazminatı da asgari ücrete baÄŸlı olarak artıyor. Asgari ücret son yıllarda sadece yılda bir defa arttırılıyor. Ocak ayında yüzde 15 oranında artırılan asgari ücrete baÄŸlı olarak, 2020 yılında, çalışılan her yıl için ödenecek en düÅŸük kıdem tazminatı tutarı da 2 bin 943 lira düzeyinde bulunuyor.
Brütü ücreti o rakamı aÅŸanlar daha fazla tazminat alacak
Kıdem tazminatı tavanında yapılan artıştan, brüt ücreti halen 6 bin 730 liranın üzerinde olan kiÅŸiler faydalanacak. ÖrneÄŸin, brüt ücreti 7 bin 200 lira olan ve 15 yıl çalışması bulunan bir kiÅŸi 30 Haziran 2020 tarihinden önce iÅŸten ayrıldığında veya emekli olduÄŸunda 100 bin 950 lira kıdem tazminatı alabilecek iken, 1 Temmuz’dan sonra iÅŸten ayrıldığında 106 bin 755 lira kıdem tazminatı alabilecek. Bir ay sonra emekli olmak, bu kiÅŸinin 5 bin 805 lira daha fazla kıdem tazminatı alabilmesini saÄŸlayacak.
Kıdem tazminatı tavanındaki artış brüt ücreti 6 bin 730 liranın altında olan iÅŸçileri ise etkilemeyecek. Onların çalıştıkları her yıl için alabilecekleri kıdem tazminatı, brüt ücretleri üzerinden hesaplanıyor.
Asgari ücret artışı yılda bir defa ocak ayında yapılıyor. Asgari ücretle çalışanlar kasım, aralık gibi aylarda iÅŸten ayrılmak yerine ocak ayını beklediklerinde daha yüksek kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Yüksek ücret alanların ise daha fazla kıdem tazminatı alabilmek için kasım – aralık ya da mayıs – haziran ayları yerine, ocak ve temmuz aylarını beklemeleri gerekiyor. Brüt ücreti kıdem tazminatı tavanının altında olanların ocak-temmuz aylarını beklemesi gerekmiyor.
Memurların emekli ikramiyesi de arttı
Devlet memurlarının emekli ikramiyeleri de altı ayda bir artırılıyor. Temmuz ayından geçerli olmak üzere, lisans mezunu öÄŸretmen ve polisin 35 yıllık hizmet karşılığı emekli ikramiyesi 104 bin 242 liradan, 110 bin 309 liraya yükseldi. Lisans mezunu hemÅŸirenin 35 yıllık hizmet karşılığı emekli ikramiyesi de 101 bin 321 liradan 107 bin 218 liraya çıktı.
Kıdem tazminatı giydirilmiÅŸ ücret üzerinden ödenir
Kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmek için, aynı iÅŸverene baÄŸlı iÅŸ yerlerinde en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Kıdem tazminatı emekli olunduÄŸunda, iÅŸveren iÅŸten çıkarttığında, iÅŸçi haklı bir nedenle iÅŸ akdini feshettiÄŸinde alınabiliyor. YaÅŸ dışındaki emeklilik koÅŸullarını yerine getiren iÅŸçi iÅŸten ayrılarak kıdem tazminatı alabiliyor.
Bunun yanı sıra erkek iÅŸçiler askere giderken, kadınlar da evlendiklerinde bir yıl içinde iÅŸten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, brüt ücrete ilave olarak iÅŸçiye saÄŸlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doÄŸan menfaatlerin de dikkate alınması gerekir. Bordroda görünen brüt ücret “çıplak” ücrettir. Yemek, servis-yol-ulaşım, barınma-kira yardımları, bayram harçlığı, yakacak-aydınlatma bedeli, giyim yardımı, kıdem ücreti, teÅŸvik primi, ikramiyeler ve primler eklenerek “giydirilmiÅŸ ücret” bulunur.
Bir menfaat veya ödemenin giydirilmiÅŸ brüt ücrete dahil edilebilmesi için devamlılık arz etmesi gerekiyor. Ä°ÅŸverenin iÅŸ yerinde verdiÄŸi yemek veya yemek karşılığı nakit para ya da yemek çekinin karşılığı olan tutar, giydirilmiÅŸ ücrete eklenir. Ä°ÅŸçinin iÅŸe geliÅŸ - gidiÅŸ saatlerinde verilen servis hizmeti de dahil olmak üzere ulaşım parası ÅŸeklindeki ödemeler hesaba katılır.
Özel saÄŸlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası primi ödemeleri de kıdem tazminatına esas ücrete eklenir.Bir yıl içinde ödenen ayni ve nakdi ödemeler toplanarak 360 güne bölünür. Hesaplanan 1 günlük ayni ve nakdi ödemenin 30 katı, brüt ücrete eklenerek giydirilmiÅŸ ücret bulunur.
